Wypadanie płatka zastawki mitralnej

Wypadanie płatka zastawki mitralnej to wada serca. W czasie skurczu serca, dochodzi do przemieszczania się płatka lub płatków zastawki mitralnej, znajdującej się między lewym przedsionkiem a lewą komorą serca. Osoby z wypadającym płatkiem zastawki mitralnej często  nie wiedzą o swoim schorzeniu i dowiadują się o nim dopiero w czasie rutynowego badania. Jest to bowiem dość powszechnie występujące zaburzenie, często diagnozowane przypadkowo.

Czym jest zespół wypadania płatka zastawki mitralnej?

Zespół wypadania płatka zastawki mitralnej, inaczej nazywany zespołem Barlowa, prolapsem mitralnym lub MVP, to wpuklenie się jednego lub obu płatków zastawki dwudzielnej do lewego przedsionka, w czasie skurczu komory, któremu może towarzyszyć różnego stopnia niedomykalność zastawki.

Warto wiedzieć, iż lewy przedsionek oddziela od lewej komory serca tzw. zastawka dwudzielna, inaczej mitralna, składająca się z dwóch płatków. Powinna ona działać jak wentyl - przepuszczać krew z przedsionka do komory, nie pozwalając jej płynąć w kierunku odwrotnym. Czasami jednak, któryś z płatków  wywija się ku górze, umożliwiając cofanie się krwi do lewego przedsionka. Wtedy możemy mówić o zaistnieniu zespołu wypadania zastawki mitralnej.

Kto jest narażony na wypadanie zastawki mitralnej

Zespół wypadania płatka zastawki mitralnej jest  dość częstą przypadłością, występującą u ok. 2–3 proc populacji, z niewielką przewagą kobiet. Według szacunków, dotyczy on około 180 milionów osób na całym świecie. Najwięcej przypadków diagnozuje się między 15 a 30 rokiem życia. Niekiedy, obserwuje się pojawienie tej choroby powyżej 50 roku życia ale wówczas częściej ma miejsce u mężczyzn.

W grupie ryzyka są pacjenci z dziedzicznymi chorobami tkanki łącznej. Do innych czynników  zalicza się: szczupłą budowę ciała, zaburzenia lękowe uogólnione, lęk paniczny czy agorafobię. Zespół Barlowa występuje rodzinnie.

Wiek pojawienia się wypadania płatka zależy od przyczyny powstania. Jeśli powoduje go choroba tkanki łącznej, schorzenie może być obecne już od początku życia. Prolaps w wyniku zwyrodnienia śluzakowatego pojawia się w wieku szkolnym, najczęściej około 10 roku życia. Natomiast wypadanie płatka zastawki mitralnej, powstałe na skutek uszkodzenia samego płatka czy pęknięcia nici ścięgnistych lub mięśnia brodawkowatego na skutek urazu lub innych chorób, może ujawnić się  w każdym wieku. Wypadanie płatka zastawki mitralnej często występuje także u kobiet w okresie okołomenopauzalnym. Związane jest to ze zwiększającym się wtedy napięciem układu współczulnego.

Historycznie o wypadaniu płatka

Istnienie tej dysfunkcji podejrzewano od dawna na podstawie osłuchiwania serca, ale dopiero rozwój echokardiografii i angiografii doprowadził do wyodrębnienia wypadania płatka zastawki mitralnej jako jednostki chorobowej. Pod koniec XIX w., Cuffer i Barbillon opisali zespół kliku śródskurczowego i szmeru późnoskurczowego. Natomiast dowodów angiograficznych na wypadanie płatka zastawki mitralnej dostarczyli Reid i Barlow w 1963 r. Jednakże, przyczyny choroby wciąż jednoznacznie nie wyjaśniono.

 Objawy wypadania płatka zastawki mitralnej

Chorzy na wypadania płatka skarżą się na nietypowe bóle w klatce piersiowej, duszności i kołatania serca. Dość typowa jest także nadpobudliwość emocjonalna i napady lęku. Jednakże, wiele osób nigdy nie doświadcza jakichkolwiek objawów chorobowych. Występujące objawy mogą różnić się  u poszczególnych pacjentów. Zwykle mają one łagodny charakter i cechuje je tendencja do nasilania się wraz z wiekiem. Należy do nich zaliczyć:

• kołatanie serca, będące wynikiem zaburzeń rytmu serca,
• zawroty głowy,
• zasłabnięcia, stany przedomdleniowe i epizody utraty przytomności,
• ból w klatce piersiowej – długotrwały, zlokalizowany za mostkiem i nie związany z wysiłkiem fizycznym,
• uczucie zmęczenia,
• problemy z oddychaniem – duszność wysiłkową lub spoczynkową,
• przemijające ataki niedokrwienne mózgu będące wynikiem zatorów pochodzących z zastawki mitralnej,
• nagłą śmierć sercową.

Diagnostyka zespołu Barlowa

Lekarz osłuchujący serce z wypadaniem płatka słyszy dwa nieprawidłowe zjawiska - najpierw wyraźny ton śródskurczowy zwany klikiem, a następnie późnoskurczowy szmer fali zwrotnej, czyli cofanie się krwi z lewej komory do lewego przedsionka przez nieszczelną zastawkę.

W razie wątpliwości, wykonuje się USG serca. Badanie elektrokardiograficzne u chorych na zespół Barlowa zwykle jest  prawidłowe ale czasem może wykazywać: w odprowadzeniach znad ściany dolnej (II, III, aVF) dwufazowy bądź odwrócony załamek T, oraz przedwczesne skurcze nadkomorowe lub komorowe.

Ryzyko powikłań

Poważne powikłania są rzadkie. Występują one zwłaszcza w przypadkach, którym towarzyszy duże uszkodzenie zastawki, i wtedy może doprowadzić do niewydolności serca. Na zmienionych zastawkach, częściej może dochodzić do bakteryjnego zapalenia wsierdzia lub powstawania skrzeplin i zatorowości. Wypadanie płatka związane jest także z zaburzeniami rytmu serca i zagrażającą życiu arytmią. Ostatnie amerykańskie dane statystyczne wskazują, iż roczne ryzyko występowania nagłych zgonów sercowych w wypadaniu płatka zastawki mitralnej wynosi 0,4 proc. Szacuje się, że w Polsce dochodzi do nagłych zgonów sercowych spowodowanych MVP u ok. 2,5 tys. osób rocznie. Najczęściej, umierają nagle kobiety w trzeciej i czwartej dekadzie życia.

Przyczyny zespółu Barlowa

Przyczyną zespołu wypadania płatka zastawki mitralnej bywa często niedobór karnityny i magnezu w organizmie. Niekiedy, wypadanie płatka zastawki dwudzielnej wynika z wad budowy mięśnia sercowego. Innymi przyczynami tego schorzenia mogą być:

• obecność w nadmiarze zbędnej tkanki zastawki dwudzielnej na skutek zwyrodnienia śluzakowatego,
• znamienne zwiększenie miejscowej ilości mukopolisacharydów,
• zmniejszenie produkcji kolagenu,
• wydłużenie lub przerwanie struny ścięgnistej,
• anomalia Ebsteina,
• dystrofie mięśniowe,
• choroba Gravesa-Basedowa,
• skolioza i inne zniekształcenia klatki piersiowej czy kręgosłupa piersiowego.

Leczenie wypadania płatka zastawki mitralnej

Leczenie wypadania płatka zastawki mitralnej uzależnione jest od zaawansowania wypadania płatka i ryzyka powikłań. U zdecydowanej większości chorych, występuje niskie ryzyko i wówczas ważna jest  jedynie okresowa kontrola kliniczna przeprowadzana co 3 do 5 lat oraz prowadzenie zdrowego trybu życia. Istotna jest również dbałość o relaks, by stres nie nasilał objawów i nie prowadził do zaostrzenia choroby. Jednakże, nie należy zaprzestawać wysiłku fizycznego, gdyż jest bardzo on pożądany ale jego rodzaj i intensywność trzeba ustalić z lekarzem. Należy także ograniczyć ilość spożywanej kawy, mocnej herbaty, alkoholu i napojów chłodzących zawierających kofeinę, która ma właściwości pobudzające, co nasila objawy zespołu Barlowa. Przy dużym ryzyku powikłań, wskazana jest regularna kontrola echokardiograficzna. Jeśli natomiast dojdzie do znacznego uszkodzenia zastawki lub objawów niewydolności serca, należy rozważyć operację wymiany zastawki.

.