.jpg)
Stan patologiczny występujący w obrębie mięśnia sercowego to tamponada serca. Jest bardzo niebezpieczna dla naszego zdrowia. Za zwyczaj pojawia się w wyniku zapalenia osierdzia, zawału mięśnia sercowego, chorób nowotworowych lub mechanicznego urazu. Przybliżamy temat powstawania i diagnozowania tamponady. Omawiamy objawy i leczenie.
Tamponada serca, czym jest i jak powstaje?
Tamponada serca to uniemożliwienie napełniania jam serca z powodu wzrostu ciśnienia w osierdziu, spowodowanego obecnością płynu. Powoduje ona zmniejszenie rzutu serca i jest groźną przypadłością wymagającą pilnej interwencji. Warto wiedzieć, iż normalnie w worku osierdziowym znajduje się około 35 ml płynu, którego zadaniem jest zapobieganie tarciu serca o worek osierdziowy, w trakcie jego pracy. Przy niektórych schorzeniach, może dojść do nagromadzenia nawet 2 litrów płynu. Kiedy jednak gromadzenie się płynu w worku osierdziowym przebiega bardzo szybko, serce ma zbyt mało czasu, by przystosować się do obecnych w worku osierdziowym wysokiego ciśnienia oraz ucisku i dochodzi wówczas do zaburzenia jego funkcji.
Gdy objętość płynu szybko narasta, niewielka ilość, nawet 100 ml, powoduje istotne zaburzenia hemodynamiczne, i u około jednej trzeciej pacjentów mogą wystąpić objawy tamponady. Rozwijają się one, kiedy ciśnienie w worku osierdziowym przekroczy 7 mm Hg i przewyższa ciśnienie rozkurczowe w jamach serca.
Wzrost ciśnienia wewnątrzosierdziowgo wpływa na zapadanie się prawego przedsionka oraz wolnej ściany prawej komory w trakcie rozkurczu i utrudnia jej napełnianie. W tym samym czasie, przesunięcie przegrody międzykomorowej powoduje spadek rzutu serca. Owe zaburzenia nasilają się w czasie wdechu, powodując specyficzny dla tamponady objaw– tętno paradoksalne, polegające na nadmiernym obniżeniu skurczowego ciśnienia tętniczego podczas wdechu. Przy ciśnieniu wewnątrzosierdziowym ok. 20 mm Hg, ustaje krążenie krwi.
Przyczyny występowania tamponady serca
Tamponada może pojawić się w związku z wieloma chorobami, którym towarzyszy wysięk lub krwawienie do worka osierdziowego. Należą do nich: zapalenie osierdzia, pęknięcie ściany mięśnia sercowego w zawale mięśnia sercowego, rozwarstwienie aorty, nowotwory, choroby tkanki łącznej, mocznica, niedoczynność tarczycy. Często do powstawania tamponady serca mogą doprowadzić urazy klatki piersiowej, w wyniku których dochodzi do uszkodzenia naczyń i krwawienia do worka osierdziowego. Tamponada może pojawić się również po operacjach kardiochirurgicznych, czy radioterapii w obrębie klatki piersiowej, po przebytych urazach, a także na skutek rozwoju choroby układowej tkanki łącznej.
Również częstymi przyczynami ostrej tamponady są: pęknięcie wolnej ściany lewej komory w przebiegu zawału mięśnia sercowego, pęknięcie tętniaka aorty, urazy serca oraz uszkodzenie jatrogenne podczas inwazyjnych procedur diagnostycznych lub leczniczych w obrębie naczyń i serca. W 30 proc. przypadków przyczyna tamponady pozostaje nieustalona. Schorzenie to może świadczyć także o schyłkowej niewydolności nerek lub wątroby.
Warto zdawać sobie sprawę, że tamponada jest stanem zagrożenia życia, który prowadzi do ostrej niewydolności sercowej. U osób młodych, tamponada najczęściej powstaje w wyniku doznania uszkodzeń mechanicznych, na przykład podczas urazów ostrymi narzędziami otrzymanymi w okolice klatki piersiowej. W przypadku osób starszych, najczęstszą przyczyną wystąpienia tamponady serca są powikłania w wyniku rozwoju choroby nowotworowej.
Tamponada serca może rozwijać się w sposób ostry, podostry i przewlekły. Największym zagrożeniem jest tamponada ostra. Do jej objawów należą: nagłe, gwałtowne pogorszenie stanu chorego, któremu towarzyszy często ból w klatce piersiowej, duszność, hipotonia i wstrząs.
Objawy tamponady serca
Przy wystąpieniu tamponady serca, chory dość szybko odczuwa jej objawy. Pierwszymi wyraźnymi symptomami są:
- duszności spoczynkowa,
- szybka akcja serca,
- przyspieszony oddech.
Niekiedy występują także inne objawy:
- pobudzenie ruchowe,
- problemy z koncentracją, myśleniem, oceną sytuacji,
- zimna, blada skóra,
- uczucie bólu w klatce piersiowej,
- obniżone ciśnienie skurczowe podczas wdechu,
- zmniejszona tolerancja wysiłku,
- przyspieszone bicie serca,
- poszerzenie żył szyjnych,
- niskie ciśnienie krwi,
- ciche tony serca,
- kaszel,
- utrudnione połykanie,
- zimna, blada skóra,
- omdlenia, a nawet utrata przytomności.
Objawy wystąpienia tamponady przypominają objawy towarzyszące zastoinowej niewydolności serca.
Diagnostyka tamponady serca
Podczas badania lekarskiego, tamponadę stwierdza się na podstawie trzech symptomów nazywanych triadą Becka. Należą do nich ciche i głuche tony serca, zmniejszone napięcie mięśniowe oraz poszerzone żyły szyjne.
Najważniejszym badaniem dodatkowym potwierdzającym rozpoznanie tamponady jest echokardiografia przezklatkowa. Umożliwia ona ocenę objętości płynu, jego rozmieszczenie w worku osierdziowym oraz następstwa hemodynamiczne. Ponadto, pozwala ona na precyzyjne zlokalizowanie uszkodzonych tkanek, a także diagnozę zapadania się przedsionka sercowego lub poszerzenia żyły głównej dolnej. Wykonuje się również prześwietlenie rentgenowskie klatki piersiowej, poszukując deformacji w kształcie lub rozmiarach serca.
Do badań lekarskich, umożliwiających dokładną diagnostykę tamponady serca, zaliczamy także EKG , które przy podejrzeniu tamponady może być wprawdzie prawidłowe, ale może wykazać też tachykardię powyżej 100 uderzeń na minutę.
Leczenie tamponady serca
U pacjentów z tamponadą, leczenie farmakologiczne jest mało skuteczne. Jest ono możliwe tylko w szpitalu. Większość przypadków tamponady serca leczonych poza placówkami medycznymi prowadzi do śmierci.
Leczenie tego schorzenia polega przede wszystkim na wyprowadzeniu płynów wypełniających osierdzie, natomiast, u pacjentów objawowych, konieczne jest natychmiastowe nakłucie worka osierdziowego. Procedura ta, zwana perikardiocentezą, przebiega przy użyciu ultrasonografu, który pozwala na uzyskanie dokładnego obrazu przebiegu leczenia. Lekarz, za pomocą specjalistycznej igły, odciąga nadmiar płynu. Jeśli przeprowadzenie perikardiocentezy okazuje się niewystarczające, tamponadę serca leczy się operacyjnie, wykonując tzw. perikardiektomię polegającą na usunięciu części lub całego osierdzia. Pomimo, iż od pierwszego nacięcia worka osierdziowego spowodowanego tamponadą minęło już 190 lat, procedura ratunkowa pozostaje nadal niezmienna.
Aby móc przeprowadzić badania diagnostyczne, a także i odpowiednie zabiegi czy operacje kardiologiczne, niezbędną rolę odgrywa sam sprzęt, a więc stosowne urządzenia do konkretnych zabiegów. Sklep medyczny Kredos poleca pełen wachlarz produktów do wyboru.